Hiện nay, dữ liệu ngành giáo dục tại Việt Nam còn phân tán và thiếu minh bạch. Các số liệu về tuyển sinh, đội ngũ giáo viên, chất lượng học sinh chưa được tổng hợp trong cơ sở dữ liệu ngành giáo dục dùng chung. Báo chí dữ liệu gặp khó khăn khi truy cập nguồn thông tin chuẩn. Chuyển đổi số trong ngành phải đi kèm với việc xây dựng kho dữ liệu mở để phục vụ giáo dục, truyền thông và ra quyết định chính sách.

Vì sao kho dữ liệu mở ngành giáo dục lại quan trọng?

Trong kỷ nguyên số, dữ liệu không còn là phụ trợ, mà là nền tảng của mọi hoạt động quản lý và truyền thông giáo dục. Từ quản lý tuyển sinh, đánh giá giáo viên đến hoạch định chính sách, mọi quyết định cần dựa vào số liệu chính xác. Đồng thời, báo chí dữ liệu đang trở thành xu hướng tất yếu trong truyền thông hiện đại. Để báo chí phản ánh đúng thực trạng giáo dục, dữ liệu ngành cần được số hóa, chuẩn hóa và công khai.

Thực trạng dữ liệu ngành giáo dục tại Việt Nam

Theo dữ liệu của World Bank, năm 2023, tỉ lệ học sinh nhập học cấp tiểu học ở Việt Nam đạt mức 122%. Điều này thể hiện sự phổ cập giáo dục vượt mức độ tuổi đi học trung bình. Tuy nhiên, hệ thống quản lý dữ liệu về tuyển sinh, giáo viên và kết quả học tập vẫn chủ yếu được lưu trữ nội bộ. Không có nền tảng tập trung kết nối giữa sở, trường và các bên truyền thông. Các báo cáo phục vụ truyền thông thường được xây dựng thủ công từ file PDF hoặc báo cáo không được chuẩn hóa.

Open Data Inventory 2020 đưa ra điểm số trung bình về tính sẵn có và khả năng truy cập của dữ liệu giáo dục Việt Nam chỉ đạt mức 49/100, đứng thứ 90/187 quốc gia. Điều này phản ánh rất nhiều hạn chế trong hạ tầng dữ liệu tại Việt Nam. Dữ liệu ngành giáo dục dường như chưa được ưu tiên cải thiện hệ thống mở.

Đọc thêm: Báo chí dữ liệu Việt Nam đang ở đâu trong khu vực?

Khoảng trống trong cơ sở dữ liệu ngành và hệ lụy đi kèm

Khoảng trống lớn nhất hiện nay là thiếu một cơ sở dữ liệu ngành giáo dục mở và dễ truy vấn. Học sinh, phụ huynh, nhà báo và công chúng không có quyền truy cập thông tin về trường học, tuyển sinh, văn bằng hay chứng chỉ một cách chủ động. Các dữ liệu như tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn hoặc tỷ lệ học sinh hoàn thành tiểu học theo vùng miền chưa có sẵn dưới dạng open data. Việc không triển khai chia sẻ dữ liệu theo tiêu chuẩn quốc tế gây hạn chế trong việc khai thác và phân tích.

Thiếu dữ liệu chuẩn, báo chí không thể phân tích đúng xu hướng giáo dục. Những bài viết về chất lượng dạy và học dễ thiếu chiều sâu và dựa nhiều vào phỏng vấn hoặc số liệu đơn vị cung cấp. Người đọc hoài nghi thông tin thiếu minh bạch. Đồng thời, cơ quan giáo dục mất cơ hội nhận phản hồi đa chiều từ công chúng và truyền thông để cải tiến. Quá trình chuyển đổi số cũng trì trệ khi thiếu nền tảng dữ liệu vững chắc.

Đọc thêm: Tại sao giáo dục cần báo chí dữ liệu?

Hướng đề xuất để xây dựng cơ sở dữ liệu ngành giáo dục hiệu quả

Để giải quyết những khoảng trống hiện tại, trước tiên các cơ sở ban ngành cần xây dựng hệ thống dữ liệu ngành giáo dục tập trung, mở và chuẩn hóa. Tất cả các trường và sở cần cập nhật dữ liệu tuyển sinh, hồ sơ giáo viên, kết quả học sinh v.v., theo cấu trúc chung, định kỳ và có API truy vấn. Khi đó, báo chí dữ liệu sẽ có nguồn tin đáng tin cậy để phân tích sâu.

Ngoài ra có thể hợp tác với các đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ, chuyển đổi số. Các đơn vị này đóng vai trò là đối tác triển khai số hóa dữ liệu và xây dựng kho học liệu mở cho các đơn vị giáo dục. Điều này không chỉ hỗ trợ báo chí mà còn thúc đẩy chuyển đổi số toàn ngành.

Đọc thêm: Công nghệ nào đang hỗ trợ báo chí dữ liệu phát triển mạnh mẽ?

Khi dữ liệu là nền tảng, báo chí là cầu nối

Dữ liệu ngành giáo dục hiện còn phân tán và không minh bạch. Chính điều đó đang cản trở báo chí dữ liệu phát huy sức mạnh phản biện và định hướng. Chuyển đổi số sẽ không thành công nếu dữ liệu không được số hóa và mở rộng cho cộng đồng. Khi dữ liệu được chuẩn hóa và công khai, báo chí dữ liệu sẽ kể được câu chuyện có sức “chạm” và mang tầm ảnh hưởng hơn. 

Truy cập spingo.vn  để tìm hiểu thêm về giải pháp xây dựng thư viện số và kho dữ liệu giáo dục tại SpinGo.